رکورد شکنی های بورس در این چند روز هر سرمایه گذاری را برای ورود به بورس اغوا می کند. اما آیا شما برای ورود به یک بازار ناشناخته جدید آماده هستید؟ جواب عاقلانه یک مبتدی به این سوال مسلما خیر خواهد بود. ما هم به شما توصیه می کنیم که به هیچ عنوان با مبالغ بالا برای اولین بار وارد بورس نشوید. راه مطمئن و عاقلانه سرمایه گذاری در بورس برای مبتدیان – صندوقهای مشترک سرمایه گذاری در ایران است. در این نوشته سعی می کنم که به طور ساده و به قولی خودمانی روال کار رو توضیح بدم.

فرآیند کار در یک صندوق سرمایه گذاری مشترک به این شکل است که سرمایه گذار به دلیل عدم اطلاعات کامل، نبود دانش و وقت برای بررسی وضعیت شرکت ها جهت تصمیم گیری درخرید، با خرید سهام شرکت های سرمایه گذاری این کار را به مدیران صندوق واگذار می کند. مدیران صندوق نیز با تنوع بخشی به سبد از ریسک خرید تک سهمی و یا چند سهمی توسط سرمایه گذار جلوگیری کرده و در نتیجه زمینه را برای سرمایه گذاری مطمئن فراهم می کنند.

مفهوم صندوق مشترک سرمایه گذاری:

صندوق های مشترک سرمایه گذاری به عنوان یکی از شرکت های سرمایه گذاری از جمله واسطه های مالی هستند که با فروش پیوسته سهام یا واحدهای سرمایه گذاری خود به عامه مردم ، وجوهی را دریافت  و در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام ، اوراق قرضه ، ابزارهای کوتاه مدت بازار پول و دارایی های دیگر با توجه به هدف صندوق ، به طور حرفه ای سرمایه گذاری می کنند . این صندوق ها وجوهی را از افراد سرمایه گذار دریافت نموده و آن ها را صرف خرید اوراق بهادار می نمایند .

اوراق بهادار خریداری شده بستگی به هدف سرمایه گذاری صندوق دارد، اما عموما این اوراق شامل سهام و اوراق قرضه هستند. این سرمایه گذاری ها ممکن است ایجاد درآمد کنند که به اشکال سود نقدی یا بهره می باشد. علاوه بر این هنگامی که اوراق بهادار نگهداری شده به فروش می رسند ممکن است سود یا زیان های مرتبط با سرمایه نیز شناسایی شوند . پرداخت پول در هر زمان توسط ضامن صندوق که معمولا یک شرکت کارگزاری یا بانک است تضمین می شود.

انواع صندوق های سرمایه گذاری:

 به طور کلی انواع متفاوتی صندوق در بازار پول فعالیت می کنند که در زیر به طور مختصر به دو نوع مهم از آن ها اشاره می شود.

الف- صندوق های با سود ثابت و ریسک پایین: این صندوق ها بیشتر در اوراق بهادار بهره دار با سررسیدهای متفاوت از قبیل اوراق قرضه یا ابزارهای مالی بازار پولی سرمایه گذاری می کنند. نسبت سرمایه گذاری های این نوع از صندوق ها معمولا ۲۰% روی سهام و ۸۰% روی اوراق بهادار با سود ثابت است. این صندوق ها معمولا سود سالیانه ۲۰% را تضمین می کنند گرچه بسته به شرایط بازار بورس معمولا سود سالیانه این صندوق ها تا ۳۰% نیز بالا می رود. صندوق هایی با سود ثابت برای سرمایه گذاری های کوتاه و بلند مدت مناسب هستند.

ب- صندوق های با سود متغیر و ریسک بالا : این صندوق های پول جمع اوری شده از سرمایه گذاران را در سهام و سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. نسبت سرمایه گذاری در سهام و اوراق مشارکت با سود ثابت از هر صندوق تا صندوق دیگر بنا به تصمیم مدیر سرمایه گذاری صندوق متفاوت است اما صندوق ها عموما تا ۸۰% از سرمایه خود را روی سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس سرمایه گذاری می کنند . با توجه به نوسانات زیاد قیمت سهام در بورس سود سالیانه حاصل از سرمایه گذاری شما در این صندوق ها چیزی بین -۲۰% تا +۱۰۰% خواهد بود. در این میان تدبیر و صلاحیت مدیر سرمایه گذاری است که شما را به سودهای بالا یا حتی زیان خواهد رساند. در واقع مهمترین تفاوت صندوق های سرمایه گذاری مختلف با یکدیگر تبحر مدیر سرمایه گذاری هر یک است.

روش سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک :

الف: انتخاب صندوق مناسب

1. مراجعه به سایت مرکز پردازش اطلاعات مالی ایران و بررسی سابقه سوددهی صندوق های مختلف. این سایت یک جدول بسیار مفید به شما ارائه میده که توش آخرین امار مربوط به تمامی صندوق های سرمایه گذاری فعال آورده شده. توی این جدول می تونید ببینید که عمر هر صندوق چقدره و توی سالهای گذشته چقدر بازدهی داشته. توجه کنید که صندوقی که عمر بیشتر و بازدهی بلند مدت بالاتری داره بهتر هست. بنده شخصا صندوق بورسیران و عقیق رو پیشنهاد میدم.
2. برای سرمایه گذاری در یک صندوق  تحقیق کنید که در شهر محل سکونتتون چه صندوق هایی شعبه دارند. اینکه به شعبه صندوق دسترسی مستقیم داشته باشید می تونه خیلی بهتون کمک کنه اما اگه دسترسی هم نداشتید بعضی از صندوق ها از راه دور هم سرمایه می پذیرند که باید از شعبه مرکزی صندوق در این مورد سوال کنید.

ب- اقدام جهت خرید واحد سرمایه گذاری

1. به همراه مدارک شناساسییتون و شماره حساب بانکی شخصی خودتون  به شعبه صندوق مراجعه کنید. اونجا بهتون یک شماره حساب میدند تا پول رو به اون حساب واریز کنید و فیشش رو براشون ببرید. با ارائه فیش براتون به  قیمت روز واحد سرمایه گذاری میدند و گواهی اون رو در اختیارتون قرار خواهند داد. فرض کنید که می خواید ۱۰ میلیون تومن سرمایه گذاری کنید و قیمت هر واحد سرمایه گذاری صدوق در روز مراجعه شما ۲۱۰ هزار تومن باشه بنابراین شعبه براتون یک گواهی صادر می کنه که توش درج شده که شما  ۴۷ واحد سرمایه گذاری به قیمت هر واحد ۲۱۰ هزار تومان خریداری کردید. ۱۳۰ هزار تومان از پولتون باقی میمونه که صندوق طی چند روز آینده به حساب بانکیتون برگشت میده.
2. خب شما دیگه از اینجا به بعد کاری ندارید جز دنبال کردن قیمت هر واحد سرمایه گذاری صندوق مورد نظرتون توی روزهای آینده. این قیمت هر روز تغییر می کنه و اگه قیمت از ۲۱۰ هزار تومان بالاتر بره شما سود کردید و اگه پایین تر بیاد زیان دیدید. اما فراموش نکنید که برای رسیدن به سود مورد نظرتون معمولا به حداقل ۱ سال زمان نیاز هست بنابراین با هر فراز و فرودی تب و لرز نکنید و اجازه بدید که مدیر سرمایه گذاریتون کار خودش رو بکنه. سابقه صندوق توی سالهای گذشته بهتون نشون میده که حتی یک ضرر ۲۰-۳۰ درصدی هم نباید شما رو وادار به فروش واحد های سرمایه گذاریتون بکنه. اینجا واقعا جوجه رو آخر پاییز می شمرند.

نکته : فراموش نکنید که نباید انتظار داشته باشید که صندوق سر هر ماه سود پولتون رو به حسابتون واریز کنه ( هرچند بعضی از صندوق های خاص این کار رو انجام میدن). در واقع شما با افزایش ارزش واحدهای سرمایه گذاریتون سود می برید و در صورتی که بخواید سودتون رو برداشت کنید باید تعدای از واحدهای سرمایه گذاریتون رو بفروشید.

ج – اقدام جهت فروش واحد های سرمایه گذاری

در صورتی که قصد خروج از صندوق رو دارید یا قصد دارید مقداری از سود سرمایه گذاریتون رو برداشت کنید نیاز هست که تعدادی از واحدهای سرمایه گذاریتون رو بفروشید. توجه کنید که معمولا اگه زودتر از ۳ ماه پس از خرید واحدهای سرمایه گذاری قصد فروش اونها رو داشته باشید صندوق طبق جدول خاصی از شما کارمزد اخذ می کنه. برای اینکه بدونید این کارمزد چقدر هست باید اساسنامه اون صندوق رو ملاحظه کنید که توی وب سایت صندوق در اختیار عموم قرار داده شده. برای نمونه جدول مربوط به کارمزد صندوق سرمایه گذاری مشترک پیشتاز و ممتاز را در اینجا ملاحظه کنید.

 برای فروش به همراه گواهی سرمایه گذاری و مدارک شناسایی به دفتر شعبه صندوق مراجعه می کنید و درخواست ابطال واحد های سرمایه گذاری خودتون رو ارائه میدید. صندوق موظف خواهد بود تا حداکثر ظرف ۷ روز پول واحدهای سرمایه گذاری رو به قیمت روزی که درخواست ابطال دادید به حساب شما واریز کنه.

همانطور که بعدا خودتون تجربه خواهید کرد نحوه سرمایه گذاری و ابطال واحدهای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری مشترک بسیار ساده و با کمترین تشریفات اداری است.

مزایای صندوق های سرمایه گذاری مشترک:

 ۱ – نقدینگی بالا : به واسطه امکان خرید و فروش سهام صندوق در کلیه ی روزهای کاری، مشکلات تأخیر در خرید و فروش اوراق بهادار برطرف می شود. از طریق این صندوق ها امکان خرید یا فروش سهام در هر زمانی و به ارزش خالص دارایی های جاری امکان پذیر است. اگه بخوام موضوع رو واضح تر توضیح بدم اینجوری میشه که فرض کنید شما ۱۰۰۰ سهم فولاد مبارکه دارید و می خواید صبح روز فردا همه سهامتون رو بفروشید اما فردا متوجه می شید که نماد فولاد مبارکه بسته شده و بعد از پرس و جو متوجه میشید که چند هفته ای بسته می مونه. بنابراین تا وقتی که نماد باز بشه شما به پولتون نمی رسید. اما در مورد صندوق سرمایه گذاری مشترک اینطور نیست. شما هر لحظه که به پولتون نیاز پیدا کنید با مراجعه به دفتر شعبه صندوق درخواست ابطال واحدهای سرمایه گذاریتون رو ارائه می دید و حداکثر ۷ روز بعد پول تو حسابتون خواهد بود. یعنی پول شما توی صندوق هیچوقت بلوکه نمیشه و ضامن صندوق این رو برای شما تضمین می کنه. واضحه که مجبور نیستید همه واحدهای سرمایه گذاریتون رو بفروشید و می تونید هر تعداد از واحدهای که دوست دارید ابطال کنید و پولش رو دریافت کنید.

۲- مدیریت حرفه ای : صندوق های مشترک سرمایه گذاری بوسیله مدیران حرفه ای مدیریت می شوند که سرمایه گذاری بالقوه در هزاران شرکت متفاوت را بررسی و ارزیابی می کنند. شرکت های سرمایه گذاری با توجه به دسترسی به تخصص قادر هستند که مدیریت پورتفولیوی مطلوبی را ارائه کنند که بسیاری از افراد سرمایه گذار قادر به این مسئولیت نیستند. یکی از ابزارهای مدیر پورتفولیو دریافت اطلاعات جدید و مستمر است که با حضور در بازارهای سرمایه امکان پذیر می شود.

۳- قیمت گذاری سهام شرکت های سرمایه گذاری شفاف بوده و بستگی به ارزش خالص دارایی دارد که در حقیقت به صورتی ساده تر از ارزش سایر پورتفولیوها و اوراق قابل محاسبه است.

۴- قابلیت دسترسی بالا: این صندق ها سهولت دسترسی و خرید سهام توسط سرمایه گذاران به طور مستقیم یا غیرمستقیم را فراهم می کنند.

۵-تنوع بخشی اوراق بهادار و کاهش ریسک: از طریق سرمایه گذاری وجوه در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار صنایع و شرکت های مختلف و نیز استفاده از امین جهت نگهداری اوراق بهادار، کاهش ریسک را امکان پذیر می سازد .

۶- مقررات: این صنعت تحت نظارت کمیسیون بورس و اوراق بهادارSEC فعالیت های خود را منظم می نمایند و شرایط لازم را برای حفاظت سرمایه گذاران از سوء استفاده را فراهم می نمایند.

۷- این شرکت های سرمایه گذاری مانند یک «سوپر مارکت مالی» انواع مختلف پورتفولیوها با اهداف متنوعی را به عموم عرضه می کنند. وجود تعداد زیاد و انواع مختلف صندوق ها با دامنه وسیعی از اهداف سرمایه گذاری – از محافظه کارانه تا متهورانه – حق انتخاب و انعطاف پذیری بالایی در سرمایه گذاری به سرمایه گذاران می دهد .

۸- در مقایسه با سایر سرمایه گذاری ها، سرمایه گذاری در صندوق مشترک آسان تر است، غالباً سرمایه گذاری در این صندوق ها با کمیسیون خرید و فروش کم تر و سریع تر انجام می گیرد. بسیاری از مواقع ممکن است «کمیسیون خرید» وجود نداشته باشد ولی غالباً «حق کمیسیون فروش» کمی وجود دارد.

۹- در این نوع از سرمایه گذاری ها هزینه معاملات نیز با تجمع وجوه در شرکت های سرمایه گذاری به شدت کاهش می یابد. می توان تصور کرد که برای پخش کردن سرمایه گذاری حتی برای یک فرد ثروتمند هزینه معاملات گزافی ازجمله حق الزحمه خرید و فروش سهام متعدد وجود دارد که با مشارکت در مقیاس های بالا کاهش می یابد.

 معایب صندوق های مشترک سرمایه گذاری

 ۱- نامناسب برای سرمایه گذاری کوتاه مدت : به دلیل کارمزد قابل توجه معاملات اوراق ، چنین سرمایه گذاری برای کوتاه مدت چندان مناسب نیست و سود رضایت بخشی را برای سرمایه گذار نخواهد داشت.

 ۲- عدم امکان دسترسی سریع به پول: از آن جایی که طبیعت چنین سرمایه گذاریهایی ، بلند مدت است ، امکان نقدینگی سریع آن فراهم نیست و بازپرداخت وجه اوراق فروخته شده تا هفت روز می تواند به تعویق افتد .

 ۳- ریسک پذیری: هرچند در مقایسه با بسیاری از سرمایه گذاری های دیگر از ریسک پذیری کمتری برخوردار است ولیکن ریسک هایی چون ریسک اعتباری و ریسک عملیاتی برای چنین اوراقی متصور است.

  خلاصه مطلب :

دوست بنده ۳ سال پیش ۲۵ میلیون تومان توی یکی از همین صندوق ها سرمایه گذاری کرد اما یک ماه بعد از سرمایه گذاری ارزش واحدهای سرمایه گذاریش ۲۰% افت کرد. این دوست من چنانچه  از زیان چند درصدی که طی روزهای اول کرده بود نگران نشده بود  و واحدهای سرمایه گذاری خودش رو ابطال نکرده بود الان ارزش واحدهای سرمایه گذاریش چیزی حدود ۱۱۰ میلیون تومان بود.  بنابراین بعد از سرمایه گذاری توجه کنید که شما برای حداقل یک سال سرمایه گذاری کردید و دیدتون برای کسب بازده باید حداقل ۱ ساله باشه.